Forystufólk ríkisstjórnarinnar keppist þessa dagana við að segja að Ísland þurfi að axla sína ábyrgð á hræðilegri stöðu í Afganistan. Sú ábyrgð virðist felast í því að gera ekkert að eigin frumkvæði heldur bíða eftir fyrirmælum að utan. Vegna þess að fráfarandi ríkisstjórn er oft með skrítinn skilning á því hvað felst í pólitískri ábyrgð, þá ætla ég hér að leggja beinharðar aðgerðir í púkkið. Því það skiptir máli fyrir stjórnmálamenn að ná árangri, ekki bara tala.
Fyrst
Byrjum á því að veita umsóknum Afgana efnismeðferð. Tölurnar tala sínu máli, eins og sjá má hér að neðan. Á síðustu fimm árum hafa um 250 umsóknir afganskra hælisleitenda verið afgreiddar. Alltaf þegar Afganir fengu efnismeðferð, eða í 117 tilfellum, þá fengu þeir að setjast hér að – sem óneitanlega er lýsandi fyrir neyð þessa fólks og ástandið í Afganistan.
En það fá ekki allir Afganir efnismeðferð, ekki einu sinni helmingur Afgana fær efnismeðferð (þrátt fyrir að vera frá sama Afganistan og fyrrnefnd 117). Í stað þess að hlusta sendum við 137 Afgani til annarra Evrópuríkja – sem sum senda þau áfram til Afganistan. En ríkisstjórnin sendir ekki Afgani bara úr landi, því þegar sá gállinn er á henni þá sviptir hún Afgani öllum stuðningi og sendir þá einnig á götuna í Reykjavík.
Þannig að: Hlustum á Afgana og hættum að nota endursendingar sem skjól til að taka ekki ábyrgð.
Síðan
Bjóða hingað hópi flóttafólks frá Afganistan. Stjórnvöld í Kanada hafa þegar sagst ætla að taka á móti 20 þúsund Afgönum, sem er sambærilegt því að Ísland tæki á móti tæplega 200. Ríkisstjórnin kann alveg að bjóða flóttafólki til landsins og gerir oft, en það vantar því miður upp á eftirfylgnina hjá henni.
Í fyrra átti að taka við 85 kvótaflóttamönnum, þau bíða öll eftir flugmiðanum sínum. Í september í fyrra ákvað ríkisstjórnin að bregðast við bruna í Moria-flóttamannabúðunum á Lesbos með því að bjóða 15 til landsins – fyrstu úr þeim hópi eru rétt nýkomin.
Þannig að: Ríkisstjórnin þarf að byrja á því að hysja upp um sig brækurnar gagnvart fólkinu sem Ísland hefur þegar lofað skjóli. Síðan þarf hún gera slíkt hið sama fyrir Afgana.
Mikilvægast
Ríkisstjórnin montar sig reglulega af því að gera mikið í málefnum flóttafólks – sem gerir lélegu efndirnar þeirra þeim mun sárari. Fólkið í Afganistan þarf hjálp, ekki mont. Við höfum hins vegar fulla ástæðu til að vera svartsýn á að ríkisstjórnin sveigi af leið. Þessi ríkisstjórn var enda mynduð í skugga þess að Sjálfstæðisflokkurinn, einn flokka á Alþingi, hunsaði hjálparbeiðni Abrahim og Haniye Maleki – afganskra feðgina. Sjálfstæðisflokkurinn snéri á síðustu stundu baki við samkomulagi um þinglok og greiddi atkvæði gegn því að rýmka útlendingalögin í þágu barna eins og Haniye. Þrátt fyrir þetta ákvað forysta Vinstri grænna að fara í ríkisstjórnarsamstarf með Sjálfstæðisflokknum, aðeins tveimur mánuðum seinna – og árangurinn í útlendingamálum talar sínu máli. Þannig að: Mikilvægasta aðgerðin sem Íslendingar geta ráðist í fyrir Afgana og annað fólk á flótta er að halda Sjálfstæðisflokknum frá ríkisstjórn á næsta kjörtímabili.
Greinin birtist upphaflega á Stundinni 17. ágúst 2021.